Bugün, Sağlık ve Medeniyet Derneği’nin hazırlamış olduğu “Ramazan’da sağlık” adlı çalışmaları elime ulaştı. Gerçekten, akademisyen arkadaşlarımızın sunmuş oldukları bu bilgiler oldukça önemli. Kendi alanlarında uzman doktorlarımızın hazırladıkları notların kısa bir özetini sizlerle paylaşmak istedim. Ayrıca yerinde bazı ikazlarda da bulunmuşlar. Buradaki bilgiler genel bilgilerdir, hastaların kendi doktorları gözetiminde olmaları ve onların görüşlerini alarak hareket etmeleri daha doğru olacaktır.

1) Kronik böbrek hastaları: Böbrek kistleri olan hastalar veya diğer böbrek hastaları yüksek riskli değillerse GFR, 90‘ın üzerindeyse diğer komorbid durumlar göz önünde bulundurularak oruçlarını doktor gözetiminde tutabilirler ama yeterli sıvı almaları gerekir, suyun dışında kavun ve karpuz gibi su oranı yüksek olan meyvelerin tüketilmesini tavsiye ediyorlar. Akut böbrek yetmezliği, son dönem (evre 5) veya diyalize giren kronik böbrek hastaları, böbrek fonksiyonu bozuk olan renal nakilli hastalar yüksek riskli olduğundan dolayı oruç tutmaya uygun değildir diye de not düşmüşlerdir.

2) Demans hastaları için: Günlük temel yaşam aktivitelerini yardımsız ve bağımsız yapabiliyor, sosyal yaşantıları bozulmamış ve çevresine rahatsızlık vermiyor iseler akli melekeleri yerinde olduğundan dolayı doktor gözetiminde oruçlarını tutabilirler. Bu hastalar antikolinerjik ilaçlar alıyor iseler ağız kurulu yaptığından dolayı bu ilaçların dozunu yarı yarıya azaltabilirler veya ara verebilirler. Temel ihtiyaçlarını yardım almadan gerçekleştiremiyor ve ileri derecede Alzheimer hastası ise oruç tutamazlar denmektedir.

3) Diyabetli hastalar: Oral antidiyabetik ilaç kullanan ve yüksek risk grubunda olmayan hastalar doktor gözetiminde oruç tutabilirler ve iftarda ve sahurda aşırı yemek yememeleri, kan şekerini yükseltecek yiyeceklerden uzak durmaları ve bol sıvı tüketmeleri tavsiye ediliyor. Ancak, Tip1 diyabet, gebeler ve şeker komasına girmiş, sık sık kan şekeri düşen, insülin ve/veya sülfonilüre kullanan 75 yaş üstü hastaların oruç tutmamaları gerekmektedir tavsiyesinde bulunuyorlar.

4) Ağrı kesici tedavisi alan hastalar: Ağrılardan dolayı ağrı kesici alan hastalar doktorları gözetiminde uzun salınımlı, günlük bir dozunu ayarlayacak bir şekilde ağrı kesicileri tercih ederek oruç tutabilirler.

5) Fizik tedavi hastaları: Oruç tutan hastalar doktorları ile karar vererek fizik tedavi seanslarını Ramazan’dan sonraya erteleyebilirler. Eklem sertlikleri, kas güçsüzlükleri olanlar ve ağrılı hastaların tedavilerini aksatmaması gerekmektedir.

6) Göğüs hastalıklarında takipli olan hastalar: Hafif orta KOAH tanısıyla kontrol altında olan hastalar ile atak dönemi dışındaki kontrollü astım hastaları ilgili ilaçlarını iftar sahur arasında düzenli kullanarak oruçlarını tutabilirler. Bol sıvı tüketimine ve ağız hijyenine dikkat etmelidirler. Ancak ağır kontrolsüz astım hastaları ile oksijen tedavisi alan ileri KOAH hastalarının oruç tutmasının uygun olmadığını tavsiye ettiler.

7) Hipertansiyon ve kolesterol tedavisi olan hastalar: Hipertansiyonlu ve hiperlipidemisi olan hastalar iftar ve sahur arası aynı saatte olacak şekilde tek doz ilaçlarını almak şartı ile oruç tutabilirler. Hatta oruç sürecinde kalori alımı azalacağından dolayı kan yağları, kolesterol ve trigliserid düzeylerinde olumlu düzelmeler de olabilir.

8) Kalp hastalığı olanlar: Daha önce kalp krizi geçiren, anjiografi yapılan, stent takılan, kalp pili olan, hafif orta kalp yetmezliği ve ritim bozukluğu olan hastalar yüksek riskli grupta değilse doktor gözetiminde iftar ve sahurda ilaçlarını alma şartı ile oruçlu olabilirler ama aşırı yemekten sakınmaları gerekmektedir. İleri derece kalp yetmezliği olanlar ve son bir yıl içinde kalp krizi geçirenler veya Bypass ameliyatı olanların oruç tutması uygun değildir denmektedir.

9) Kas erimesi olan hastalar: Hafif ve orta evre kas erimesi olanlar(sarkopenik) kendi ihtiyaçlarını görebilecek durumda iseler doktor gözetiminde oruçlarını tutabilirler. Proteince zengin beslenilmesi, yürüyüşlerini yapmaları, D vitamini almaları( güneşten yararlanma) süt ve yoğurt gibi ürünlerin alınması gerekmektedir. Fiziksel olarak yardım almadan hayatlarını devam ettiremeyenler ileri derecede sarkopenik olan hastaların oruç tutmamaları gerekmektedir bilgisini paylaşmışlar.

10) Kulak Burun Boğaz Hastası olanlar: Özellikle de reflüye dikkat edilmeli, iftar ve sahurdan sonra uyuma ve sırt üstü uzanma ile ses telleri tahriş olabilir, bu nedenle iftar ve sahurdan sonra hemen uyumamak gerekmektedir. KBB ameliyatları sonra iyileşme döneminde de oruç tutulması uygun değildir denmektedir.

11) Ürolojik hastalar: Bening prostat hipertrofisi, kistik böbrek, düşük riskli nefrolityazis hastaları ve düşük riskli üriner sistem malignitesi olan hastalar doktor gözetiminde günde en az 2 litre idrar çıkışı sağlamaları şartı ile oruçlarını tutabilirler. Ancak, stent takılan, sık taş üreten ve tekrarlayan girişimleri olan böbrek taşı hastaları ile üriner sistem maligniteleri nedeniyle yakın zamanda opere olan hastalar yüksek risklidir ve oruç tutmaları uygun değildir bilgilerini paylaşmışlardır.

Derneğini bu özverili çalışmalarını tebrik ediyor çalışmalarında devamlılıklar diliyorum.

Kaynak: https://www.saglikmedeniyet.org/razamazanda-saglik-rehberi/

Nasıl oldu ise 30 yıllık hayatında Müslüman bir ülkede kendini de Müslüman olarak tanıtmasına rağmen hiç oruç tutmamıştı. Çevresinde ve ailesinde de ne yazık ki böyle bir ruhu ve teşviki hissetmemişti. Ama basın ve sosyal medyadaki paylaşımlardan etkilenerek bu sene ailesinin de anlamsız bakışlarına rağmen oruç tutmaya niyetlenmişti işte.

“Ben bu sene orucumu tutacağım”  diyebilmiş ve nefsini de ikna etmişti.

O heyecan ile ilk sahuru için saatini kurmuş olmasına rağmen saatinden önce kalkmış ve sahura uygun kendine yiyeceklerini hazırlamıştı. Sahurda yemek yerken bir huzur benliğini kaplamıştı, yemeğini yerken bu zamana kadar hiç hissetmediği bir huzur ve manevi atmosferi hissediyordu ve için içine sığmıyordu. Çok farklı duygulardı bunlar…

Ezanın okunması ile sahurunu bitirmiş, doğruca anneannesinden kalma seccade ve namaz örtüsünü çıkarmıştı. Gözlerinden yaşlar damlıyor ve tir tir titriyordu. Adeta sanki yıllar önce kaybettiği anneannesinin kokusunu hissediyordu.

Küçüklüğünden beri ezberlediği surelerin hiç birisini unutmamıştı çok şükür.

Sabah namazına durması ile dinen gözyaşları tekrar sel olmuştu, iyi ki kimse görmüyordu. Böyle ağlayarak namaz kıldığını görseler “herhalde utanırım” diye içinden de geçirmiyor değildi.

Secdeye varırken ise adeta kendinden geçmişti, nasıl bir ibadetti bu, yıllardır neden yapmamıştı, kimsede namazın bu kadar kendisine huzur vereceğini söylememişti.

Bu zamana kadar niçin namaz kılmadığı, Kuran’ı Kerim’i okumadığı gibi sorular aklında uçuşuyordu, değişik bir ruh hali içinde idi. Namazdan aldığı tat ayrı ramazanın verdiği huzur ayrı idi. Hepsi bugün birleşmiş ve yeniden dünyaya geliyor gibi idi.

Yeni bir hayata bürünüyordu sanki ama mutlu ama huzurlu…

Sabah işe giderken ki heyecanı da başkaydı hani, çevresine daha iyi bir bakıyor, insanlara gülümsüyordu, ayrı bir âlemde yaşıyor gibi idi…

Odasına geçerken “kahvenizi getiriyorum” diyen sekreterinin “bugün niyetliyim” sözleri ile şaşkınlığa bürünmesini ise hafif bir tebessüm ile karşılık veriyordu. O da haklı idi yıllardır beraber çalıştığı sekreteri onu ilk defa oruç tutarken görüyordu.

Hiç acıkmamıştı, nasıl bir işti bu, oysa odasına gelen misafirler ve kendisi için inanılmaz bir yiyecek ve içecek deposu vardı. İşte hiç birini görmüyordu, hatta umursamıyordu, canı da çekmiyordu.

Rutin işlerine koyulup mesainin bitmesi ile kendini dışarı atmış ve bol ağaçlı ve sessiz bir park alanında biraz yürümek istemişti.

Arabasını uygun yere park etmiş ve yürüyüş yolunda,  iç âleminde hesaplaşmalar yaparak yürüyordu. Sanki etrafındaki tüm canlılar ve cansız varlıklarda ramazanın o manevi büyüsüne kapılmışlar ve niyetli idiler. Ağaçlar kendi lisani halleri ile secde ediyordu, kuşlar ilahiler söylüyordu, çiçeklerde bugüne has en güzel kokularını yayıyorlardı. Demek ki tefekkür dedikleri bu olsa gerekti.

Çekingen ama gözlerinden muhtaç oldukları belli olan insanlara çaktırmadan ceplerine para koyması da yardımseverliğin ne kadar güzel bir duygu olduğunu tadıyordu. İlk defa yaptığı şeylerdi. Daha önceleri korkardı ya da çekinirdi kendisine yabancı birisinin yaklaşmasından. “Zekâtın önemi burada işte” diye düşündü. Tabi ki elinden geldiğince yardımlar yapıyordu, yardımcısına bir şeyler veriyor oda yardımlarını dağıttığını söylüyordu, doğrusu kendisi hiç direkt yardım yapmamış o zevkten hep mahrum kalmıştı.

Ayakları onu ağaçların bittiği gecekondu bir eve doğru götürüyordu, kırık pencereden ağlayan 3 yaşlarında bir çocuk sesi duyuluyordu, bir de yaşlı ninesi idi galiba, onu teskin etmeye çalışıyordu.

“Evladım biraz daha sabır bugün ramazan, Allah bize birisinin eli ile yiyecek gönderecektir” diye torunu yaşındaki çocuğa bir şeyler söylüyor, gözleri yaşlı elleri titreyerek dualar ediyordu.

“Nasıl bu kadar varlıklı olup da bu kadar fakirleri görmemiştim” diye hayıflanarak ilk markete girip gördüğü ne varsa alması ile çıkması bir olmuş ve o ninenin kapısına dayanmıştı. “Ninem işte Allah sana bu nimetleri benim elimle gönderttirdi” diyerek hıçkıra hıçkıra ağlayarak poşetteki yiyecekleri verdi. Günlerce o bebeğin bir şeyler yemediğinden adı gibi emindi, çünkü o aldıklarına saldırıp yemeye başlamasını seyretmek dünyanın en güzel yerlerini gezip seyretmekten daha zevkli idi. Nine ise “ ne gerek vardı kuzum” diye mahcup bir ses tonu ile kendince teşekkürler ediyordu. Evden ayrılırken “Allah sana uzun ömürler versin, sevdiklerine bağışlasın” duasını duyuyordu ninenin…

Dalgın dalgın oradan ayrılırken hızla gelen otomobili görmemiş ve gözleri otomobilin ona doğru gelişini seyrederken hayatının sona erdiğini düşünmeye başladı. “Adeta kıpırdayamıyordu, hayat bu kadar kısa mı idi, oysa daha yapacak çok şeylerim var” diye düşünürken, gizli bir el onu adeta arabanın önünden almış, ona ilk heyecanını ve ikinci baharını yaşamasına sebep olmuştu. O heyecana dayanamayıp bayılmış ve gözlerini açtığında, o yemyeşil gözlere sahip olan ninenin kendisine baktığını görüyordu. “Evladım bu yollarda çok hızlı arabalar geçiyor, lütfen daha dikkatli yürüyüver, senin gibi insanlardan kaç kişi kaldı ki?” diye şefkatli elleri ile ellerini tutarak ona nasihatler ediyordu”…

Özellikle de şu son günlerde tüm dünyadaki canlıların sevmeye ve sevilmeye o kadar çok ihtiyacı var ki.

Haberleri ya da interneti açınca savaşın pardon sevgisizliğin acımasız yüzünü hemen hissedebiliyorum.

Gerçi bizler Suriye’de, Irak’ta, Afganistan’da ve daha nice Müslüman ülkelerinde bu acımasızlığı, kanı, gözyaşlarını devamlı görüyorduk, ülkemiz adına da mazlum insanlar için elimizden geldiğince bir şeyler yapmaya gayret ediyorduk.

Ancak, Avrupa ve diğer ülkeler yıllar sonra Ukrayna- Rusya savaşının ardından bu savaşların verdiği acıları ve çirkin yüzünü hissetmeye başladılar.

Oysa tüm insanların ırkı, milliyeti, dininin ne olduğuna bakılmaksızın insanca ve özgürce yaşamaya hakkı vardır. Demek ki, sevgisizlik insanları acımasızlaştırıyor ya da çıkar her güzel şeylerin önüne geçebiliyor. Karşındakine yapılan zulmü görmüyorsun ya da görmek istemiyorsun.

Sevgiye her canlının ihtiyacı var.

Evimizde yetiştirdiğimiz saksıdaki çiçekler ile ilgilendiğimizde, konuştuğumda bile nasıl gür yapraklarını çıkardığını, kokularını etrafa neşeli saçtıklarını, rengârenk çiçeklerini mükemmel bir şekilde açtıklarını görüyoruz.

Hayvanlara ufacık sevgimizi bile gösterdiğimiz zaman nasıl mutlu olduklarını söylemiyorum bile.

Peki, biz insanlara neler oluyor?

Neyimizi paylaşamıyoruz,

Hangi geleceğimizin hesabını yapıyoruz?

Çok kazanınca yediklerimizin miktarında bir değişiklik mi olacak?

Zaten belli bir yaşa gelince hepimiz hastayız, yaşlanıyoruz çünkü.

Ya da çok toprağımız çok olunca, başkalarının topraklarına tecavüz edince mutluluğumuz mu artacak sanıyoruz.

Bizim sevgiye ihtiyacımız varda başkasının ihtiyacı olmaz mı düşünüyoruz.

Başkalarına zülüm ederek gece yatağımızda rahat uyuyacağımızı mı sanıyoruz.

TV deki haberleri seyrettiğimizde o masum çocukların çaresizliğini görünce hiç mi vicdanımız sızlamıyor?

Kendi çocuklarımızı o halde görünce neler hissederdik acaba,

Bu soğuk günlerde, sıcacık evlerimizde o masumları izlerken bile üşüyen bizler, gerçek bir savaş olduğu zamanki yaşantımızda neler yapacağız hiç onların yerine kendimizi koyduk mu? Bir yağ spekülasyonunda bile ne hale geldik görmeyen yoktur sanırım. Marketleri talan etmedik mi?

Üzülüyorum,

İçin için gizli gizli ağlıyorum,

Biliyorum ağlamakta bir acizliğin ifadesidir, onlara da bir fayda sağlamaz,

Ama insanlığımı hatırlıyorum işte…